Томоқ оғриғи – юкори нафас йўллари инфекциясининг биринчи белгиси.

Оғиз ва томоқ шиллиқ қавати – вирус ва бактериялардан биринчи ҳимоя чизиғи ҳисобланади. Агар шиллиқ қаватнинг ҳимоя кучлари заифлашса, яъни иммун тизими заиф бўлса, сурункали касалликлар ёки атроф-муҳитнинг салбий таъсири бўлса, бу юқори нафас йўлларининг инфекциялари ва яллиғланишига олиб келадиган микроорганизмларнинг кўпайишига олиб келиши мумкин. Оғиз орқали совуқ ҳаво кирганда, тана қизиб турганда совуқ ичимликлар ичганда, иссиқ об-хавода кондиционер ишлаётган хоналарга кириб-чиқишда ва ҳоказоларда юқтириш эҳтимоли ошади.

ТОМОҚ ОҒРИҒИ БЕЛГИЛАРИ

• Оғриққа айланиши мумкин бўлган томоқ ачишиши, қичишиш ёки кизиши
• Шиллиқ қаватнинг қизариши, томоқнинг қуриши ва қизиши
• Ютишни қийинлаштирадиган шиш .

*Тўлиқ ҳаракат: яллиғланишга қарши, оғриқсизлантирувчи, танадаги оғрикларни қолдирувчи, микробга қарши, замбуруғга қарши ва вирулицид таъсир.

Томоқ оғриғига сабаб бўладиган энг кенг тарқалган вируслар: риновируслар (катталар шамоллашининг 30-50%), коронавирус, энтеровирус, грипп вируслари, аденовирус ва бошқалар. Ўртача, одам бутун ҳаёти давомида 200 дан ортиқ шамоллаш касалликларига чалинади, уларнинг ҳар бири эса 2-6 кун давом етади. Вируслар шиллиқ қаватни зарарлайди, шиш, қизариш ва яллиғланишни келтириб чиқаради. Белгилари одатда томоқда ёқимсиз қичишиш ва ачишиш ҳисси, шунингдек ютиш пайтида оғриқдан бошланади. Кейинги 48 соат ичида бошқа аломатларнинг аксарияти пайдо бўлади (масалан, бурундан сув оқиши, аксириш, кўзнинг ачишиши,ўзини ёмон ҳис қилиш, йўтал). Барча аломатлар юқори нафас йўлларида шиллиқ қавати яллиғланиши ва шишиши туфайли юзага келади. Шамоллашнинг асосий асорати қўшимча бактериал инфекция юзага келиши мумкин бўлган пневмонияга олиб келади.

Ютиш пайтида оғриқ ва томоқдаги ачишиш хусусияти одатда шамоллашнинг дастлабки иккита белгисидир, шунингдек грипп ва ангинада ҳам пайдо бўлиши мумкин.

Томоқ оғриғига жиддий яллиғланиш, тизимли касалликлар ёки чекиш ҳам сабаб бўлиши мумкин. Томоқ оғриғи камдан-кам ҳолларда баъзи дориларнинг салбий таъсиридир. Овознинг хириллаши ва замбуруғ инфекцияси томоқ ва оғизда астмани даволаш учун ишлатиладиган ингалацион кортикостероидларнинг юқори дозаларидан пайдо бўлиши мумкин.

Томоқ оғриғига овозни ҳаддан ташқари кўп ишлатиш ҳам сабаб бўлиши мумкин, бу одатда концертдан, узоқ нутқдан, қўшиқ айтишдан ёки театр томошасидан ва ҳоказолардан кейин пайдо бўлади. Ангинада-чи? Томоқнинг стрептококк инфекциясини бодомсимон безлар ва томоқ деворида пайдо бўладиган оқ «оролчалар»дан аниқлаш мумкин. Стрептококк инфекциясидан келиб чиққан бу йирингли конлар, бошқа аломатлар қаторида, шамоллашга алоқаси йўқлигининг энг аниқ белгисидир. Яна ангинада, қаттиқ томоқ оғриғидан ташқари алоҳида белгиси – юқори ҳарорат, одатда Целсий бўйича 38 даражадан юқори (кўпинча титроқ ҳам), бош оғриғи, кўнгил айниши, бўғим ва мушакларда оғриқ кузатилади. Стрептококк фарингити ҳолатида тегишли даволанишни белгилайдиган шифокорга мурожаат қилиш керак.

Томоқ оғриганда нима қилиш керак?

Вируслар юқори нафас йўллари инфекциясининг энг кенг тарқалган сабабидир. Даволаш симптоматик бўлиб, яллиғланиш аломатларини энг тез ва самарали олиб ташлашга қаратилган. Агар томоғингиз оғриса, микробларни йўқ қиладиган ва инфекция тарқалишининг олдини оладиган пастил антисептикларни ёки спрейларни қабул қилишингиз керак. Томоқ оғриғи кўпинча тана оғриғи билан бирга бўлганлиги сабабли, қабул қилинадиган антисептик анальгетикли, яллиғланишга қарши ва оғриқсизлантирувчи бўлса, ўз-ўзини даволаш янада самарали бўлади.

Септолете тотал пастилкалари ёки спрейларида уч ёқлама куч

Септолете тотал таркибида иккита фаол моддалар мавжуд: антисептик сетилпиридиниум хлорид ва бензидамин (маҳаллий таъсирнинг steroid бўлмаган яллиғланишга қарши агенти). Ушбу комбинация маҳсулотга УЧ ЁҚЛАМА КУЧ беради:

• инфекциянинг сабабини йўқ қилади (вирусли, бактериал ёки замбуруғ)
• оғриқни тезда енгиллаштиради (15 дақиқадан кам вақт ичида)
• яллиғланишни (қизариш, шишиш) йўқотади.

Вирусли инфекциялар ҳаракатга келаётганда, Септолете тотал Сизнинг биринчи ва тўғри танловингиздир!

Томоқ оғриғига олиб келадиган вируслардан қандай сақланиш керак?

Муайян даражада биз томоқ оғриғидан сақланишимиз мумкин. Вирусли ва бактериал инфекциялар юқумли ҳисобланади, шунинг учун гигиена энг яхши ҳимоя воситасидир. Совуқ ва грипп мавсумида биз мунтазам равишда қўлларимизни ювишимиз ва дезинфекциялашимиз, кўзларимизга ёки оғзимизга тегмаслигимиз керак, чунки биз шиллиқ пардаларимизни касаллантиришимиз мумкин.

Тўғри овқатланиш ва мунтазам жисмоний машқлар билан иммунитет тизимингизга ғамхўрлик қилиш орқали сиз касалланиш эҳтимолини камайтирасиз. Кузнинг совуқ кунларида овқатланишга эътибор қилинг, витаминлар ва антиоксидантларга бой овқатларни истеъмол қилинг, сувсизланишнинг олдини олиш учун кўп чой ва сув ичинг. Тўғри овқатланишдан ташқари, сиз мунтазам равишда машқ қилишингиз, кўп дам олишингиз ва ухлашингиз, хотиржам бўлишингиз ва мувозанатли биоритмга эга бўлишингиз, шунингдек спиртли ичимликлар ва чекишдан сақланишингиз керак.

Инсон ўзини қандай ҳимоя қилиши керак?

Қоидалар оддий:

• жамоат жойларида бўлиб қайтганингиздан кейин ҳар сафар қўлингизни ювинг; вестибюлга фақат почта олиш ёки ахлатни олиб чиқиш учун чиққан бўлсангиз ҳам, уйга келганингизда қўлингизни ювинг
• юзга, айниқса кўз, оғиз ва бурунга тегмасликка ҳаракат қилинг, чунки шиллиқ пардаларга тушадиган вируслар ва бактериялар кўпайишни бошлайди
• овқат, вилка-пичоқ, сув идиши, салфетка ёки сочиқни ҳеч ким билан бўлишманг
• телефонингизни жамоат жойларида, масалан, ресторанда турли жойларга қўйманг, уни чўнтагингизда ёки сумкангизда қолдиринг, жамоат ҳожатхонасига кирганингизда раковинага қўйманг
• тренажёр залига борганингизда телефонингизни ўзингиз билан олиб борсангиз, тренажёрга қўйманг, бўйнингизга сочиқ илиб олганингиз маъқул
• агар ҳамкасбингиз ёки дўстингизда шамоллаш аломатлари бўлса, қўл бериш ва қучоқлашишдан сақланинг

Мавсумий инфекциялар пайтида иммун тизимини қандай мустаҳкамлаш мумкин?

Ҳаммамиз биламизки, ЎРВИ куз ва қишда ёзга қараганда анча кўп учрайди. Томоқ оғриғи ЎРВИ аломатларидан биридир. Иммунитетимиз қанчалик кучли бўлса, танамиз вирусларга шунча камроқ чалинади.

• Уйқу жадвалингизни иложи борича доимий сақлашга ҳаракат қилинг – яхши уйқу танангизга тикланиш имкониятини беради.
• Организм захираларининг камайиб кетмаслиги учун тамоларимиз витаминлар ва микроэлементларга бой бўлиши керак; кўпроқ янги сабзавот ва мевалар, ёнғоқ истеъмол қилинг; «тезкор» (ширинликлар, ун маҳсулотлари) ва секин (донли) углеводларни танлашда «секин»ни танланг.
• Етарлича суюқлик ичинг, оддий сув ёки чой ичинг, чунки шарбатларда кўп миқдордаги шакар мавжуд.
• Чекманг
• Жуда кўп спиртли ичимликлар ёки қаҳва ичманг

Мунтазам равишда машқ қилинг. Уйда 15-20 дақиқалик бадантарбия ёки 30 дақиқалик тез юриш танани яхши сақлашга ёрдам

Даволаш усуллари

Рецептсиз бериладиган дорилар

Сотувда рецептсиз сотиладиган кўпдаб дорилар мавжуд. Уларнинг барчаси турли хил хусусиятларга ва фаол моддаларга эга. Баъзи дорилар аломатлар билан курашишда ёрдам берса, бошқалари инфекция сабабини йўқ қилишга ёрдам беради. Идеал ҳолатда, сиз оғриқни енгиллаштирадиган, яллиғланишни йўқотадиган ва инфекция сабаби – вируслар, бактериялар ёки замбуруғлар билан курашадиган дори-дармонларни танлашингиз керак. Томоқ оғриғига қарши бундай уч ёқлама куч эга дори Септолете® Тотал бўлиб, у барча юқоридаги хусусиятларга эга ва икки хил шаклда: қулай спрей ва турли хил ажойиб таъмга эга бўлган пастилкалар мавжуд¹.

Сиз ўзингизга қулай шаклни танлашингиз мумкин.

Антибиотиклар билан даволаш

Стрептококклар каби бактериялар қўзғатган инфекцияларни антибиотиклар даволайди. Муҳим ва эсда тутиш керак бўлгани – улар вирусли инфекцияларни даволамайди. Вируслар кўпинча томоқ оғриғига сабаб бўлади (катталар ва болаларнинг 95%). Антибиотиклар бактерияларни йўқ қилиш ёки уларнинг кўпайиши ва тарқалишини тўхтатиш орқали ишлайди.

Антибиотикларни шифокор рецептисиз ишлатиш тавсия этилмайди.

Антибактериал терапия қачон оқланган? Масалан, стрептококк чақирган тонзиллитда, пневмония, бронхит ва ревматик иситма каби жиддий асоратларни даволаш учун. Шифокор томонидан ёзилган антибиотикдан фойдаланишни бошлаш учун инфекциянинг бактериал келиб чиқиши сабаб бўлиши керак.

Нима учун антибиотиклар томоқ оғриғи учун универсал восита эмас?

Томоқ оғриғи одатда инфекциялардан келиб чиқади (кўп ҳолларда бактериялардан эмас вируслардан), инфекцион бўлмаган сабаблар хам бўлиши мумкин (масалан, чекиш, совуқ /иссиқ …). Антибиотиклардан тартибсиз фойдаланиш антибиотикларга чидамлилик пайдо қилиши мумкин.

Бу шуни англатадики, бактериялар ушбу дориларга чидамли бўлиб, келажакда бактериал келиб чиқиши бўлган ангина каби касалликларни даволаш янада мураккаблашиши мумкин. Томоқ оғриғини даволаш учун мўлжалланган рецептсиз бериладиган дори-дармонлардаги баъзи антибиотиклар бактерияларга қаршилик кўрсатиш хавфини ошириши мумкинлиги ҳақида далиллар мавжуд.

Уй шароитида даволаниш воситалари

Дори-дармонлардан ташқари, баъзи нохуш аломатларни йўқотиш учун сиз уй шароитида даволаниш воситаларидан ҳам фойдаланишингиз мумкин.

• Шунингдек, иммун тизимини мустаҳкамлашингиз – кўпроқ дам олишингиз керак. Барқарор уйқу режими иммун тизимига инфекцияларга қарши курашишда катта ёрдам беради.
• Витаминларга бой озиқ-овқатлар ҳам иммун тизимини қўллаб-қувватлайди.
• Чекманг ёки спиртли ичимлик ичманг.
• Оғриқни йўқотиш учун томоқ оғриғини тинчлантирадиган илиқ суюқлик ичинг, масалан, асал билан илиқ чой (қайноқ эмас!), шўрва ёки илиқ сув^4.
• Хонадаги намликни оширинг – қуруқ ҳаво томоқдаги ёқимсизликни ошириши мумкин.
• Кўп гапирманг – оғриқ кетгунча томоғингиз дам олсин.

Ўткир респиратор вирусли инфекциялари, грипп ва бошқа вируслар

Вируслар 90 фоиздан кўпроқ ҳолатларда томоқ оғриғининг келтириб чиқаради. Томоқ оғриғини келтириб чиқарадиган вирусли касалликларга қуйидагилар киради:

• Шамоллаш (шамоллаш турли вируслар сабаб бўлиши мумкин)
• Грипп
• Ангина
• Юқумли мононуклеоз
• Қизамиқ ва бошқалар.

Ангина ва бошқа бактериал инфекциялар

Бактериал инфекциялар томоқ оғриғига ҳам олиб келиши мумкин. Уларнинг кенг тарқалгани ангина, томоқ ва бодомсимон безларнинг инфекцияси. Бунга А гуруҳидаги Streptococcus бактериялари сабаб бўлади. Стрептококк ангингаси эса 30-40 фоиз болаларда томоқ оғриғини келтириб чиқаради.

Қуруқ хаво

Қуруқ ҳаво оғиз ва томоқдаги намликни қуритиши мумкин. Қиш ойларида, биноларда иситиш тизимлари ишлаганда, ҳаво кўпинча жуда қуруқ бўлади. Бу қуруқлик ва оғриқ ҳисси каби ёқимсиз ҳолатларга олиб келади.

Баъзан томоқ оғриғи ва йўтал бир вактда келади.

Тутун, кимёвий моддалар ва бошқа қўзғатувчи моддалар

Атрофдаги кўплаб кимёвий моддалар ва бошқа маҳсулотлар томоқни безовта қилади, шу жумладан:

• Сигарет ва бошқа тамаки тутуни (масалан, чилим)
• Шаҳарлар ва саноат ҳудудларида ҳавонинг ифлосланиши
• Тозалаш маҳсулотлари ва бошқа кимёвий моддалар

Жароҳат, шикастланиш

Томоқдаги ёки ҳатто бўйиндаги ҳар қандай шикастланиш (бўйиннинг қотиб қолиши) томоқ оғриғига олиб келиши мумкин. Томоққа ёпишган бир парча овқат ҳам қичиштириши мумкин. Қайта-қайта овоздан фойдаланиш ҳам, шунингдек, овоз пайларини ва томоқ мушакларини зўриқтиради.

Узоқ вақт бақиргандан, баланд овозда гапиргандан ёки қўшиқ айтгандан кейин томоғингиз оғриши мумкин. Томоқ оғриғи – бу тез-тез бақиришга мажбур бўлган фитнес ўқитувчилари ва мураббийларининг кенг тарқалган шикоятидир.

Тонзиллит нима?

Тонзиллит – бу халқумнинг орқа қисмидаги иккита овал ассиметрик тўқиманинг ҳар икки томонда биттадан жойлашган бодомсимон безларнинг яллиғланиши. Бодомсимон безларни билдирувчи лотинча сўз tonzilae, шунинг учун органнинг яллиғланиши номи – тонзиллит. Бодомсимон безлар – лимфа тўқималарининг йиғилиши. Улар иммунитетни шакллантиришда иштирок этадилар ва касаллик чақирувчи микроорганизмлардан нафас олаётганда биринчи ҳимоя чизиғидир. Шунингдек, улар инфекцияга қарши курашиш учун антитаналар ишлаб чиқаради. Аммо, баъзида уларга бактериялар ёки вируслар таъсир қилади. Натижада улар яллиғланади ва шишиб кетади.

Тонзиллитнинг белгилари ва аломатларига бодомсимон безларнинг шишиши, томоқ оғриғи, ютиш қийинлиги ва бўйиндаги оғриқли лимфа тугунлари киради.

Тонзиллитнинг 3 тури мавжуд:

• Ўткир тонзиллит – ангина: аломатлар одатда 3-4 кун давом этади, аммо 2 ҳафтагача давом этиши мумкин.
• Такрорий тонзиллит : тонзиллитнинг йилига бир неча марта содир бўлиши.
• Сурункали тонзиллит: томоқ оғриғи натижасида, бодомсимон безларда яллиғланиш жараёни давом этганда пайдо бўлади.

Тонзиллитнинг бошқа белгилари қандай?

• Юқори иситма ва титроқ
• Бодомсимон безларининг қизариши
• Бодомсимон безлардаги оқ ёки сариқ йиринг
• Бош оғриғи
• Иштаҳанинг йўқолиши
• Қулоқ оғриғи
• Оғиздан келадиган нохуш хид

Тонзиллит нега пайдо бўлади?

Тонзиллит кўпинча вируслар томонидан келиб чиққан бўлсада, бактериал инфекциялар ҳам сабаб бўлиши мумкин. Тонзиллитни тўғри даволаш сабабга қараб, лекин ўз вақтида ва аниқ ташхис қўйиш муҳимдир.

Тонзиллитни келтириб чиқарадиган кенг тарқалган бактериялар Streptococcus pyogenes (тилларанг стафилококк), томоқ оғриғини келтириб чиқарадиган бактерия. Томоқдаги стрептококк оғриғи ҳам, тонзиллит ҳам бодомсимон безларнинг яллиғланиши билан боғлиқ. Асосий фарқ яллиғланишнинг бошка бир сабабидир. Стрептококк ва бошқа бактерияларнинг штаммлари ҳам тонзиллитни келтириб чиқариши мумкин.

Ангина белгилари одатда жиддийроқ – тўсатдан томоқ оғриғи ва юқори иситма.

Агар А гуруҳидаги стрептококк ёки стрептококк бактерияларининг бошқа штаммларидан келиб чиққан тонзиллит даволанмаса ёки антибиотиклар билан даволаш тугалланмаган бўлса, у янада жиддий касалликларга айланиши мумкин (масалан, ревматик иситма, стрептококк инфекциясининг асоратлари, буйрак яллиғланиши, стрептококкдан кейинги реактив артрит …)

Тонзиллитдан даволанишда уй воситалари

Вирус ёки бактериал инфекциядан келиб чиққанидан қатъий назар, тонзиллитда ўзимизга у шароитида ёрдам беришни ўрганамиз.

• Кўпроқ дам олинг ва ухланг – касалликни даволаш учун биринчи ва энг яхши уй давоси.
• Кўп суюқлик ичинг.
• Ангинада қичиштирадиган озиқ-овқат ва ичимликлардан сақланинг. Шўрвалар, чой ёки илиқ сув каби суюқликлар томоқ оғриғини тинчитиши мумкин.
• Агар хонадаги ҳаво қуруқ бўлса, томоғингиз янада кўпроқ азобланади, шунинг учун намликни маълум даражада ушлаб туриш учун намлагичдан фойдаланинг.
• Қўзғатувчилардан эҳтиёт бўлинг. Уйда чекишга йўл қўйманг ва уйда кимёвий тозалагичлардан фойдаланманг, бу томоқни янада безовта қилиши мумкин.
• Аломатларни (оғриқ, қичишиш ва яллиғланишни) йўқотиш учун рецепциз ёзилган дори-дармонларнинг пастилка ёки спрей шаклиларини қўлланг. Септолете Total сизга қандай ёрдам бериши мумкинлигини бу ерда  билиб олинг.

Юқорида айтиб ўтилган барча воситалар сизга бактериал инфекцияда ҳам ёрдам беради, аммо бундан ташқари, шифокор сизга антибиотиклар курсини ёзиб беради, курсни тугатмасдан ўзингизни яхши ҳис қилсангиз ҳам, белгиланган вақтгача қабул қилишингиз керак.

Баъзида сурункали тонзиллитда жарроҳлик аралашуви талаб этилади. Бодомсимон безлар сурункали инфекциянинг марказига айланади, бу иммунитетнинг пасайишига ва тез-тез респиратор касалликларга чалинишга олиб келади. Жарроҳлик зарурати шифокор томонидан белгиланади.

Томоқ оғриғининг кенг тарқалган сабаби бу вирус ёки бактерияларни юқтиришдир.

Вируслар томоқ инфекцияларининг 90 фоизидан кўпроғини келтириб чиқаради.

Ёзи илиқ ва қиши салқин бўлган минтақаларда вирусли фарингит одатда қишда ва эрта баҳорда авжига чиқади. Йилнинг шу даврида одамлар қуруқ ҳаво алмашмайдиган хоналарда йиғилиш эҳтимоли кўпроқ. Бундай ҳолатларда фарингитни келтириб чиқарадиган вируслар осонгина тарқалади.

Вируслар йўтал ва акси уришдан вирусларни ўз ичига олган ҳаво томчилари орқали юқиши мумкин. Улар касал одамнинг бурни ёки оғзидан суюқлик теккан ювилмаган қўлларга ёпишади. Шунинг учун гигиена чоралари томоқ оғриғини ҳам, мавсумий ЎРВИни ҳам олдини олишнинг биринчи ва энг муҳим усули ҳисобланади.

Кўпгина соғлом одамларда оддий вирусли фарингит узоқ давом этмайди, ўз-ўзидан ўтиб кетади ва ҳеч қандай асоратларни келтириб чиқармайди, гарчи ноқулайлик сезиларли даражада бўлиши мумкин.

Вирусли бўлмаган юқумли фарингит ҳолатларида деярли ҳар доим бактериялар сабаб бўлади – бета-гемолитик стрептококк А гуруҳи, шунингдек вирусли фарингит, ангина аҳоли орасида тез ва осон тарқалиши мумкин, айниқса қиш охири ва эрта баҳорда.

Вирусли ва бактериал фарингитдан ташқари, замбуруғли инфекция баъзида томоқ оғриғига, ютиш қийинлашишига ва оғизда оқ доғларга олиб келиши мумкин. Ушбу томоқ инфекцияси стоматит деб аталади ва асосан чақалоқлар ва иммунитети заиф одамларга чиқади.

Фарингит аломатлари

• Томоқ оғриғи
• Томоқ қуриши ва ачишиши
• Ютинганда оғриқ
• Гапирганда оғриқ
• Сабабига кўра, бошқа аломатлар ҳам бўлиши мумкин. Масалан, касалликнинг асосий сабаби грипп бўлса, буларга чарчоқ, заифлик, мушакларнинг оғриғи, бош оғриғи ва иситма киради.

Фарингит қандай даволанади?

Даволаш ҳар доим касалликнинг сабабига боғлиқ. Антибиотиклар вирусларга қарши самарасиз бўлганлигин сабабли, ҳамда антибиотикларни янада тартибсиз ишлатмаслик учун вазиятни юмшатиш мақсадида антисептик ва оғриқ қолдирувчи воситалардан фойдаланиш керак. Танангизнинг иммун тизими инфекцияни енгиши учун симптомларни даволаш ва ўзингизни қулай ҳис қилиш муҳимдир.

• Имкон қадар кўпроқ дам олиш
• Сувсизланишнинг олдини олиш учун кўп миқдорда сув ичиш
• Томоқни тинчлантириш ва нохуш аломатларни йўқотиш учун илиқ суюқлик (чой ёки шўрва) ичиш ёки желатинли ширинликларни истеъмол қилиш
• Хонада намликни ошириш учун ҳаво намлагичидан фойдаланинг, чунки қуруқ ҳаво аҳволни оғирлаштириши мумкин

Антисептик ва оғриқ қолдирувчи пастилкалар ёки спрейлардан фойдаланиш.

Ушбу чоралар томоқ инфекциясининг ҳар қандай туридаги безовталикни енгиллаштиради. Агар сизнинг касаллигингиз бактериал инфекция туфайли келиб чиқса, сизга антибиотик буюрилади. Ўзингизни яхши ҳис қилсангиз ҳам, антибиотик даволанишининг бутун курсини давом эттириш муҳимдир.

Фарингитнинг олдини қандай олиш мумкин?

Барча инфекцияларнинг олдини олишнинг иложи бўлмаса-да, сиз уларнинг тарқалишини секинлаштиришга ёрдам берасиз.

• Қўлингизни тез-тез ювинг, айниқса бурун қоққандан кейин ёки томоқ оғриғи бўлган болага ғамхўрлик қилгандан кейин.
• Агар сизнинг уйингизда кимдир респиратор касаллигига чалинган бўлса, бемор ишлатган буюмларини бошқа оила аъзоларининг буюмларидан ажратиб қўйинг. Ушбу нарсаларни иссиқ сувда, яхшиси алоҳида латта билан яхшилаб ювиб ташланг.
• Бурун оқиши ва аксириш пайтида ишлатилган салфеткалардан дарҳол халос бўлинг.
• Агар сизнинг ҳамкасбингиз ёки дўстингизда ЎРВИ аломатлари бўлса, қўл сиқиш ва қучоқлашдан сақланинг.

Хўш, ларингит ўзи нима?

Унинг таърифидан бошлайлик. Ларингит – бу ҳиқилдоқ шиллиқ қаватининг яллиғланиши ва овоз пайлари инфекция, қичишиш ёки овоз пайларининг ҳаддан ташқари кучланишидан келиб чиқади.

Овоз пайлари ҳиқилдоқда жойлашган. Бу тоғай ва мушакларни қоплаган шиллиқ қаватнинг иккита бурмаси. Одатда овоз пайлари силлиқ очилиб ёпилади, уларнинг ҳаракати ва тебраниши билан товушлар ҳосил бўлади. Ларингитда овоз пайлари яллиғланади ёки шишади, бу эса ҳаво орқали ўтадиган товушларининг бузилишига олиб келади. Бу овозни хириллатади ёки ҳатто овоз йўқолади.

Аломатлари

Ларингитнинг кенг тарқалган аломатлари:

• Вовуллашга ўхшаш қуруқ йўтал
• Заифлашган овоз
• Овозни йўқотиш
• Томоқ қуриши
• Томоқнинг доимий қичишиши ва ачишиши

Ушбу аломатлар одатда енгил бўлиб, овоз пайларига дам берилса, даволаш мумкин. Илиқ сув ёки бошқа кофеинсиз суюқликларни ичиш томоқни «мойлаш»га ёрдам беради.

Агар сиз шифокорга боришга қарор қилсангиз, текширув пайтида у нимани кўриши мумкин?

Ларингит овоз пайлари ва ҳиқилдоққа зарар етказади. Шифокор овоз пайларни текшириш учун махсус ойнадан фойдаланиб, визуал ташхисдан бошлайди. Шунингдек, у батафсил текшириш учун ларингоскопияни амалга ошириши мумкин.

Шифокорга қачон мурожаат қилинади?

Одатда беморлар ўткир ларингитдан овоз пайларига дам бериш ва кўп суюқлик ичиш ёрдамида халос бўлишади. Агар аломатлар 3 кундан ортиқ давом этса, шифокорга мурожаат қилинг:.

Шифокорга зудлик билан мурожаат килиш керак бўлган холатлар:

• Сизда нафас олиш муаммолари бўлса
• Қон йўталсангиз
• Юқори ҳарорат сақланиб қолса
• Оғриқ бир неча ҳафтадан кейин ёмонлашса

Фарзандингизни дарҳол шифокорга олиб боришингиз керак, агар:

• Нафас олаётганда бола шовқинли нафас товушларини чиқарса
• Жудаям кўп сўлак оқса
• Ютишда муаммо бўлса
• Нафас олишда қийналса
• Унинг иситмаси баланд бўлса

Касалликнинг кечиши

Ларингит ўткир (қисқа муддатли) ёки сурункали (узоқ муддатли) бўлиши мумкин. Кўпгина ҳолларда ларингит вирусли инфекциялардан келиб чиқади. Овознинг доимий хириллаши баъзида янада жиддий касалликка олиб келиши мумкин.

Ўткир ларингит

Ўткир ларингит – бу овоз пайларининг ҳаддан ташқари зўриқишидан келиб чиқадиган вақтинчалик ҳолат. Бунга юқори нафас йўлларининг инфекцияси ёки томоқ исиб-совуши ҳам сабаб бўлиши мумкин. Ўткир ларингитнинг кенг тарқалган сабаблари:

• Вирусли инфекциялар
• Гапириш ёки бақириш орқали овоз пайларининг зўриқиши
• Бактериал инфекциялар

Сурункали ларингит

Сурункали ларингит қўзғатувчиларнинг узоқ вақт таъсир қилиш натижасида юзага келади. Одатда бу ўткир ларингитга қараганда оғирроқ ва доимий таъсирга эга.

Сурункали ларингитга қуйидагилар сабаб бўлиши мумкин:

• Зарарли кимёвий моддалар ва аллергенларни тез-тез қабул қилиш
• Кислота рефлекси (одатда ошқозонда жойлашган кислота қизилўнгачга кирадиган ҳолат)
• Бурун бўшлиғига инфекциялар тушиши
• Чекиш ёки чекувчининг ёнида бўлиш
• Овоз пайларидан ортиқча фойдаланиш (маърузачилар ва ораторлар учун хавфли)
• Астма ингаляторларидан тез-тез фойдаланиш оқибатида замбуруғли инфекциялари.

Овоз пайлари шаклидаги ёшга боғлиқ ўзгаришлар, онкологик жараёнлар ва овоз пайларининг фалажи ҳам овознинг доимий хириллашига ва томоқ оғриғига сабаб бўлиши мумкин.

Ларингитни қандай даволаш мумкин?

• Иложи борича камроқ гапиришга харакат қилинг.
• Кўп суюқлик ичинг.
• Хонадаги намликка эътибор беринг, чунки марказий иситиш ва кондиционер ҳавони қуритади.
• Томоқдаги оғриқ ва қичишиш, қуриш ва қизиш аломатларини йўқотиш учун сиз рецептсиз бериладиган Септолете Тотал,  каби дориларни ишлатишингиз мумкин.

Нима қилиш мумкинмас:

• Баланд овозда гапирманг ва пичирламанг, чунки пичирлаш овоз пайларини зўриқтириши мумкин; жим бўлиш ёки бир текис, хотиржам овозда гапириш яхшироқдир.
• Чекманг.
• Тутун билан тўлдирилган ёки чангли хоналарга кирманг.
• Жуда кўп қаҳва ва спиртли ичимлик ичманг.

Ёқимсиз аломатларни нима келтириб чиқаради?

Томоқ қичишиши, қизариши, ютиш қийинлиги ва ниҳоят оғриқ – мана фарзандингиз шикоят қилиши мумкин бўлган аломатлар. Ёқимсиз туйғуларнинг сабаблари ҳар хил, лекин биз уларнинг энг тез-тез учрайдиганларини аниқлашга ҳаракат қиламиз.

10 та боладан 9 тасида ангинанинг сабаби ЎРВИ бўлиб, бу аломатлар одатда вирусдан келиб чиқади.

Биласизми?

Қичишиш, қизиш ва томоқ оғриғи … қуруқ ҳаводан келиб чиқиши мумкин!

Кўпинча бу иситиш мавсумида уйлардаги радиаторлар иссиқ бўлганда, хоналардаги намлик миқдори камайганда содир бўлади. Сотиб олишингиз ёки ўзингиз қилишингиз мумкин бўлган ҳаво намлантирувчиси бундай вазиятнинг олдини олишга ёрдам беради.

Кўп ҳолларда антибиотиклар ечим эмас

Шуни эсда тутиш керакки, антибиотиклар вирусли инфекцияларда самарасиз ва уларни шифокор рецептисиз қабул қилмаслик керак. Кўп миқдорда илиқ (қайноқ эмас!) ичимликлар ичиш, ухлаш ва дам олиш ёрдам беради. Ачишаётган томоқни қириб юбормаслик учун витаминлар ва минералларга бой юмшоқ таом танлаш яхшироқ. Овқат қайноқ бўлмаслиги керак. Оғриқ ва томоқ оғриғини йўқотиш учун сиз шифокор рецептисиз дори-дармонлардан фойдаланишингиз мумкин.

Инфекцияларнинг турли хиллари

Агар ангина тана ҳароратининг ошиши ва заифлик билан бирга бўлса, сабаб стрептококк инфекцияси бўлиши мумкин. 5 ёшдан 15 ёшгача бўлган болалар кўпроқ фарингитга чалинади. Текширувда кўринадиган бодомсимон безларнинг оқ экссудати ангинанинг аломатларидан биридир. Бундай вазиятда сизга антибиотиклар билан даволашни тавсия қиладиган шифокор керак бўлади. Шифокорнинг кўрсатмаларига қатъий риоя қилиш зарур.

Грипп

Грипп вирусли инфекция бўлиб, асосан нафас йўлларига – бурун, томоқ ва ўпкага таъсир қилади.

Гриппнинг кенг тарқалган белгилари қандай? Катталарга қараганда болаларда тез-тез учрайдиган томоқ оғриғи, иситма, мушаклар оғриши, титроқ ва тер, бош оғриғи, тинимсиз қуруқ йўтал, нафас қисилиши, заифлик, бурун оқиши, кўз ачишиши ва ёруғликка сезгирлик, қусиш ва ич кетиши каби белгиларидир. Умуман олганда, даволаш симптоматик бўлади.

COVID-19

COVID-19 одатда болаларда катталарга қараганда осонроқ кечади, аммо унинг аломатларига томоқ оғриғи, иситма, заифлик, қуруқ йўтал ва нафас қисилиши ҳам киради. Агар болангизда COVID-19 аломатлари борлигига шубҳа қилсангиз (масалан, оилада ёки болангиз билан алоқада бўлган одамлар орасида касаллик тасдиқланган ҳолатлар мавжуд бўлса), дарҳол педиатрингизга мурожаат қилинг ва унинг тавсияларига амал қилинг.

Ларингит

Агар томоқ оғриғи ҳақида гапирадиган бўлсак, ларингит ҳақида гапирмаслик мумкин эмас. Бу ҳиқилдоқдаги овоз пайларининг яллиғланиши ва шишиши бўлиб, юқори нафас йўлларининг бошқа кўплаб касалликлари каби вируслар ва бактериялар сабаб бўлади. Аммо бунга иссиқ-совуқ ҳаво, совуқ ёки иссиқ қуруқ ҳавони оғиз орқали ютиш, чангли ҳаводан нафас олиш ёки ҳалқумни ҳаддан ташқари зўриқтириш натижасида ҳам келиб чиқиши мумкин – масалан, болангиз узоқ вақт бақирган бўлса. Ларингитга чалинган болалар кўпинча томоқдаги қичишиш ва санчиб оғриши, томоқ қуриши, овоз хириллашидан ва ҳатто овоз йўқолишидан шикоят қиладилар. Албатта, овоз тирқиши шиллиқ қаватининг шишиши туфайли оғриқли ҳислар бўлиши мумкин. Даволаш касалликнинг сабабини (унинг инфекцион табиатида) бартараф этиш, яллиғланиш, оғриқ ва ёқимсизликни бартараф этиш, шунингдек овозни тиклашга қаратилган.

Шифокорга қачон мурожаат қилиш керак?

Агар томоқ оғриғидан ташқари, болангизда қуйидаги белгилар ҳам бўлса, дарҳол шифокор билан маслаҳатлашинг

• Ҳарорат кўтарилиши 3 кундан ортиқ давом этса
• Сувсизланса (сўлак камайиши, диурез пастлиги).
• Нафас олиш қийинлашади.
• Қулоқ оғриғи ёки бурун соҳасидаги оғриқ.
• Суюқлик ёки сўлакни ютолмаса
• Томоқ оғриғи 48 соатдан ортиқ давом этса
• Унинг саломатлиги ёмонлашса.

Табиийки, томоқ оғриғининг турли сабаблари мавжуд. Хулоса қилиб айтиш мумкинки, болаларнинг томоқ оғриғига кўп ҳолларда вируслар сабаб бўлади. Даволаш симптоматик бўлиб, оғриқ, яллиғланиш ва инфекция манбасини йўқотишга қаратилади. Аммо, агар болангизнинг аҳволига оид бирон бир нарса сизни ташвишга солса ёки шубҳангиз бўлса, дарҳол шифокорга мурожаат қилинг!